Η “Ακρόπολη της Μεγάλης Ελλάδας” στην Καλαβρία, όπου η ελληνική γλώσσα και παράδοση παραμένουν ζωντανές

Στους πρόποδες των βουνών της Καλαβρίας, στη νότια Ιταλία, βρίσκεται ένα μικρό χωριό που μοιάζει να έχει ξεφύγει από το πέρασμα του χρόνου. Το Γκαλιτσιανό (Gallicianò) θεωρείται το πιο ελληνικό χωριό της Μεγάλης Ελλάδας και συχνά αποκαλείται “Acropolis della Magna Grecia” – η Ακρόπολη της Μεγάλης Ελλάδας. Σε υψόμετρο 621 μέτρων, με πληθυσμό που δεν ξεπερνά τους 60 κατοίκους, αποτελεί ζωντανό μνημείο της ελληνικής γλωσσικής και πολιτισμικής παρουσίας στην Ιταλία.

Το Γκαλιτσιανό ανήκει στα ελάχιστα εναπομείναντα χωριά της ελληνικής μειονότητας της Καλαβρίας και της Απουλίας, όπου ακόμη ακούγεται η γλώσσα Γκρίκο (Griko ή Grecanico) — ένα μείγμα αρχαίων και νέων ελληνικών με στοιχεία λατινικών. Παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι Έλληνες της περιοχής έχουν ιταλοποιηθεί με την πάροδο των αιώνων, η κοινότητα των Γκρίκο κατάφερε να διατηρήσει την ελληνική της ταυτότητα, τις παραδόσεις και την πίστη της.

Οι κάτοικοι του Γκαλιτσιανό είναι δίγλωσσοι και χρησιμοποιούν τα ελληνικά κυρίως στο οικογενειακό περιβάλλον. Ο γερμανός γλωσσολόγος Gerhard Rohlfs είχε αναφέρει ότι οι σημερινοί Γκαλιτσιανοί είναι άμεσοι απόγονοι των Ελλήνων αποίκων που κατέφυγαν στα βουνά κατά τις επιδρομές των Βανδάλων και των Αράβων. Ωστόσο, η γλώσσα τους κινδύνεψε να χαθεί, ιδιαίτερα τη δεκαετία του 1970, όταν όσοι μιλούσαν γκρεκάνικα θεωρούνταν “ορεσίβιοι” και “νότιοι” και πολλοί απέφυγαν να τη μεταδώσουν στα παιδιά τους.

Σήμερα, η γλώσσα και η παράδοση επιβιώνουν κυρίως στο μικρό αυτό χωριό, ενώ σε άλλες περιοχές της Καλαβρίας διδάσκονται μέσω τοπικών συλλόγων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Το Γκαλιτσιανό ξεχωρίζει επίσης για τη διατήρηση των ελληνικών εθίμων, της μουσικής, της γαστρονομίας και της ορθόδοξης πίστης. Το χωριό διαθέτει Εθνογραφικό Μουσείο, με αντικείμενα δωρεά των κατοίκων, ως προσπάθεια να κρατηθεί ζωντανή η μνήμη ενός πολιτισμού που σβήνει σιγά-σιγά.

Ένα μικρό σημείο στον χάρτη της Καλαβρίας, το Γκαλιτσιανό αποτελεί πολύτιμο κρίκο στην αλυσίδα της ελληνικής παρουσίας εκτός συνόρων — ένα χωριό που συνεχίζει να μιλά, να τραγουδά και να προσεύχεται στα ελληνικά, αιώνες μετά την αποικιακή του ρίζα.

Πηγές: Calabria Meravigliosa, Γιώργος Στάμκος (Balkans Terra Incognita), Αρχείον Πολιτισμού, Μηχανή του Χρόνου